رویای نافرجام تکرار فتنه بنزینی

پایگاه رهنما:

سه شنبه هفته گذشته به طور ناگهانی کارت های سوخت از کار افتاده و پمپ بنزین ها عملاً از مدار خارج شد. این ماجرا در کمتر از چند ساعت به خبر اول کشور تبدیل شده و شایعات فراوانی در این خصوص شکل گرفت. نکته قابل تامل ماجرا آن بود که این اتفاق در روزهای نخست آبان رخ داد که به طور خودکار ذهن را به سوی آبان 98 و اتفاقات تلخ آن سوق می داد. در آن سال تصمیم ناگهانی دولت وقت در گران کردن قیمت بنزین و اعمال بدون زمینه سازی آن موجب شکل گیری موج اعتراضی شد که بلافاصله با سوءاستفاده آشوب گران و اغتشاش‌گران روبرو شده و تبدیل به بحرانی امنیتی شد که خسارات مادی و غیرمادی فراوانی را برای کشور در پی داشت.

حادثه هفته گذشته که ظاهراً نوعی خرابکاری بوده و هنوز درباره ابعاد و چند و چون آن خبر دقیق و موثقی منتشر نشده، قابلیت آن را داشت که به مسئله ای امنیتی و مشابه آبان 98 تبدیل شود. شواهد این قضیه را می توان در واکنش ها و خبرسازی های اولیه در فضای مجازی دنبال کرد و دید. ادعای تصمیم دولت برای گران کردن بنزین و ارائه قیمت های ادعایی و گزاف، از جمله این موارد است.

• رویای خام دشمن

در همین ارتباط «جاناتان لیس» خبرنگار سیاسی روزنامه صهیونیستی هاآرتص در یادداشتی مدعی شد، دستگاه‌های امنیتی رژیم صهیونیستی ایدئولوژی جدیدی در قبال ایران تعریف و اتخاذ کرده‌اند که در هسته آن ملت ایران یا دست کم جامعه تحصیلکرده شهری قرار دارد.در ادامه این گزارش آمده ایران این گروه را قشری می‌داند که آسیب‌‍‌پذیرتر است و «هدف گرفتن این گروه که ضربه زدن به کیفیت زندگی‌اش دشوار است فشار زیادی را بر نظام ایران وارد می‌کند.»

هاآرتص افزود: «حتی اگر اسرائیل هم در پشت پرده حمله سایبری به ایران نباشد –حمله‌ای که به رانندگان بیگناه در طول روز آسیب زد- اما این حمله با ایدئولوژی جدید دستگاه‌های امنیتی اسرائیل مطابق است.»

یک منبع سیاسی صهیونیست به این روزنامه گفت، تل‌آویو تصمیم گرفته از ویژگی نازپروردگی «طیف وسیعی از ملت ایران در چارچوب تلاش‌هایش برای به فرسایش کشاندن نظام ایران و منصرف کردن آن از تلاش برای تولید سلاح هسته‌ای» بهره ببرد .این منبع مدعی شد: «این گروه هدف زمانی که حس می‌کند زندگی‌اش در معرض تهدید است، از بیان مواضع خود یا اعتراض به شیوه‌های مختلف یا ابراز نارضایتی نمی‌ترسد.» در ادامه این گزارش آمده، اسرائیل نتیجه گرفته که می‌تواند از این رفتار برای تأثیر بر ایران در موضوع هسته‌ای استفاده کند.

• دولت در میدان

اما دو موضوع عمده مانع از تعبیر شدن رویای بنزینی دشمن شد. نخست نوع واکنش دولت بود. در حوادث آبان 98 دولت وقت عملکردی غیرقابل دفاع داشت. رئیس جمهور در اولین واکنش خود گفت از گران شدن بنزین اطلاع نشده و صبح جمعه خبردار شده است! مهم ترین ضعف دولت دوازدهم در آبان 98 سکوت و عدم اطلاع رسانی شفاف و صادقانه و به موقع بود. البته تحلیل ها در این زمینه سویه های دیگری نیز دارد که در جای خود قابل تامل است.

برای مثال محمد جواد روح سردبیر نشریه اصلاح طلب نشریه صدا (ارگان حزب اتحاد ملت)، در تاریخ ۱۶ آذر ۹۸ درباره شوک بنزینی سال ۹۷، به سایت انصاف‌نیوز گفت: «چرا روحانی چهار روز قبل از گرانی بنزین آنگونه سخنرانی می‌‌‌کند؟ کدام رئیس‌جمهور اعلام کرده بود که فلان ‌قدر کسری بودجه داریم؟... همه اینها، یعنی روحانی می‌‌خواهد به هر قیمتی شده، دوباره با آمریکا مذاکره کند. اینجا بود که قمار کرد. وقتی دید چیزی دستش ندارد، بنزین را گران کرد تا جامعه به شرایط اقتصادی واکنش نشان دهد؛ فشار از پایین اتفاق بیفتد تا در بالا چانه‌زنی کنند که مذاکره انجام شود. می‌‌گویند وزیر اطلاعات در جلسه دولت هشدار داده اگر بنزین را گران کنید، ‌جامعه به‌هم می‌ریزد و روحانی خندیده است. اینکه می‌‌گویند گران کردن بنزین تصمیم غیرکارشناسی و اطلاع‌رسانی آن هم غلط بوده؛ اتفاقاً از نظر روحانی، تصمیم هم کارشناسی بوده و هم نحوه اطلاع‌‌رسانی- در واقع اطلاع‌‌ نرسانی- درست بوده تا جامعه بیشتر عصبانی شود»!

در مقابل چنین رفتار و عملکردی، دولت سیزدهم در قبال ماجرای هفته پیش به سرعت و با تمام توان وارد گود شد و تمام تلاش خود را برای حل ماجرا به کار بست. حضور روز چهارشنبه رئیس جمهور در وزارت نفت و سرکشی سرزده به یکی از پمپ بنزین های تهران و گفت و گو با مردم، نقشی عمده در ارسال این پیام به جامعه داشت که دولت در بالاترین سطوح و با تمام توان در پی حل مشکل اخیر بوده و در این زمینه از هیچ تلاشی دریغ نمی کند. این پیام در آرام سازی فضا و خنثی کردن توطئه دشمن نقشی اساسی داشت.

• اطلاع رسانی سریع و شفاف

موضوع دومی که در نقش بر آب کردن توطئه دشمن اهمیت داشت، اطلاع رسانی دقیق و شفاف و سریع از سوی رسانه ها، به خصوص صدا و سیما بود. رخدادی که شاید بتوان آن را از نتایج تغییر و تحول در مدیریت این سازمان دانست. بخش خبری ۱۴ برخلاف رویه سابق این بار میدان دار یک روایت خبری و تحلیلی جاندار شد و این تغییر محسوس مورد توجه کاربران شبکه‌های مجازی هم قرار گرفت؛ به‌طوری‌که این گزارش به‌طور گسترده‌ای در فضای مجازی وایرال شد. خبر با روایت بروز یک مشکل نرم‌افزاری و سایبری در سیستم هوشمند سوخت‌رسانی آغاز شد و با گزارش میدانی و پخش تصاویری از سرگردانی مردم در پمپ‌بنزین شهرهای مختلف از‌جمله تهران، اصفهان، شیراز، بیرجند، ارومیه، مشهد و کهگیلویه و بویر‌احمد ادامه پیدا کرد. این نوع پردازش اخبار نشان داد صدا و سیما به‌صورت دقیق، جزئی و مصداقی به موضوع فراگیری همچون بحران بنزین ورود کرده و در خط مقدم اطلاع‌رسانی قرار دارد. گزارشگران صدا و سیما در گفت‌وگوهای جداگانه با جایگاه‌داران بنزین به بررسی مشکلات پرداختند و در عین حال به خبرهای مهمی همچون اختلال در جایگاه‌های سوخت و قطع شدن سامانه هوشمند کارت بنزین هم اشاره شد.

در واقع یکی از اتفاقات خوب در واکنش به  ماجرای بنزینی اخیر، سرعت عمل دستگاه‌ها و نهادهای امنیتی درخصوص روشنگری این رویداد بود تا مردم متوسل به رسانه‌های خارجی نشوند. پس از این‌که جایگاه‌های سوخت از دسترس خارج شد در شبکه‌های اجتماعی بیان شد که حمله سایبری بوده است و با فاصله کوتاهی سازمان‌های مرتبط و مرکز ملی فضای مجازی با تایید این خبر، در‌خصوص حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت، اطلاعیه‌ای صادر کرد. همزمان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در بیانیه جداگانه‌ای تاکید کرد که تمامی زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی کشور بدون هیچ مشکلی در حال خدمات‌رسانی هستند.»

• درسی که باید از این ماجرا گرفت

در پایان باید گفت دشمنی که هنوز از عملیات سیاسی - روانی وقایع دوره ای مثل ۲۵ خرداد و موضوع حصر و فتنه ۸۸ نمی‌گذرد، چطور ممکن است برای سالگرد آبان ۹۸ نقشه‌های دقیق امنیتی و رسانه‌ای تهیه نکرده باشد؟! رویای تکرار فتنه بنزینی برباد رفت اما باید از این ماجرا درس گرفت؛ از لزوم حراست دقیق تر از مراکز و شبکه های حساس گرفته تا مطالعه نتیجه اعتماد  مردم به دولت و نقش خطیر رسانه ها در اطلاع رسانی سرع و شفاف در مواقع خاص.